“De bankencrisis die in het najaar van 2008 een hoogtepunt bereikte is van een hele andere orde dan de coronapandemie waar we nu mee te maken hebben. Corona is allereerst een gezondheidscrisis, die bepaalde sectoren in de economie, zoals horeca en luchtvaart, hard treft, maar voor wie kan blijven werken verandert er in de financiële positie strikt genomen weinig. Dat was tijdens de kredietcrisis wel anders: financiële instellingen kwamen in de problemen en toen de onzekerheid toenam zakte de huizenmarkt in elkaar. Voor duizenden gezinnen vielen de financiële perspectieven weg. Dat leidde weer tot een enorme dip in de bestedingen en het consumentenvertrouwen. Dat zie ik nu niet gebeuren. De overheid helpt op grote schaal en er is uitzicht op herstel. Sterker nog, de druk op de woningmarkt zal blijven aanhouden of gaat zelfs toenemen.”
Luuk Arts, voorzitter van Vastgoedsociëteit Land van Cuijk & Maasduinen (en eigenaar van JAVO Vastgoed), laat zijn licht schijnen over de huidige coronacrisis: “Ik kan niet helemaal inschatten hoe al onze leden over deze coronaperikelen denken, maar ik kan wel een beschouwing geven vanuit mezelf en vanuit de leden en vastgoedprofessionals die ik met regelmaat spreek.”
De bouw gaat door
“In het algemeen kun je zeggen dat de uitvoerende bouw gewoon doorwerkt, uiteraard RIVM-richtlijnen zoveel mogelijk in acht nemend. De bouwbranche heeft jaren geleden al geïnvesteerd in ict en in bijvoorbeeld BIM, en dat betaalt zich nu min of meer uit. Er wordt wel een beroep gedaan op de verantwoordelijkheid van UTA-medewerkers die thuiswerken. Wellicht dat thuiswerken wel een blijvertje wordt; we ervaren dat dit immers op veel vlakken met behulp van videoconferencing goed mogelijk is. Dit leidt wellicht tot minder verkeer, minder files, minder vlieguren en uiteindelijk minder uitstoot. Deze lagere stikstofuitstoot kan de bouwbranche uiteraard ook weer helpen.”
Woningmarkt
“De aanvragen voor bouwvergunningen zijn iets teruggelopen waardoor er nog meer druk op de woningmarkt komt de komende twee jaar. Er zijn immers al duizenden woningen tekort en de hypotheekrente blijft laag. Het vertrouwen is er nog gewoon en prijsdalingen zijn nog niet aan de hand. Het aanbod van bestaande woningen wordt wel wat minder. Mensen willen nu geen bezoekers in huis omdat men thuis werkt of kinderen thuis zijn. Makelaars zijn daarnaast mogelijk wat voorzichtiger met rondleidingen. Het is speculeren wat de bouwkosten gaan doen de komende periode: materiaal uit het buitenland is schaarser, maar er komen wellicht ook minder projecten.” Luuk Arts hoopt en verwacht dat we iets geleerd hebben van de financiële crisis die in 2008 toesloeg: “Je nu moet niet afwachtend zijn. Omdat procedures soms lang duren en omdat ik bovendien niet verwacht dat de woningmarkt op korte termijn zal wijzigingen, acht ik het verstandig om plannen juist nu door te zetten. De vraag naar nieuwe woningen blijft onverminderd groot. Zeker in regio’s waar te weinig gebouwd is of waar een sterke bedrijvigheid aanwezig is.”
Vastgoedbeleggingsmarkt
“De waarde van vastgoedbeleggingen zakt komend jaar gemiddeld drie procent. Branches als de horeca worden hard getroffen, maar andere varen er wel bij. Denk aan logistieke bedrijven en aan bouwmarkten. Huurders met acute problemen willen hun huur niet betalen of een regeling treffen, maar er zijn ook huurders die deze pandemie gebruiken om een onterechte huurverlaging af te dwingen. De meeste verhuurders zijn volgens mij heus wel bereid om het midden- en kleinbedrijf te helpen, maar dan wel in alle redelijkheid en transparantie.” “Beleggen in kantoren, dat wordt risicovoller. We gaan wellicht meer dan voorheen thuis werken waardoor er op termijn wellicht zelfs minder kantoren nodig zijn. Ook wordt flexibel werken en de focus op gezondheid en hygiëne groter bij de ontwikkeling van kantoren. Dat gaat ook iets doen met de waarde van de huidige kantoorkolossen.”
Steun aan Een Goei Leven
Inmiddels heeft de Vastgoedsociëteit zich ook op een ander vlak uitgesproken: met steun aan het initiatief Een Goei Leven. Marco van Andel, secretaris van de Vastgoedsociëteit Land van Cuijk & Maasduinen (en directeur van Global Civiel, adviesbureau in de civiele sector) legt de verbinding uit: “Wij hebben Een Goei Leven, dat sinds een jaar een officiële stichting is, omarmd. Een van de drie pijlers onder Een Goei Leven is namelijk ‘wonen, ontmoeten en nieuwkomers’. Als Vastgoedsociëteit hebben wij, samen met de Industriële Kring Land van Cuijk en Noord-Limburg, gezorgd voor een stukje financiering. Dit omdat wij vinden dat we op het onderdeel ‘wonen’ expertise in kunnen brengen.” Afgesproken is dat minimaal één bestuurslid van de Sociëteit tevens in het bestuur van Een Goei Leven zitting neemt. “Dat is gebeurd in de persoon van Marco Rose, penningmeester bij onze sociëteit, en directeur van Rose en de Bie, bureau voor Architectuur en Stedenbouw, en in de persoon van mijzelf. Wij zijn geen organisatie- of subsidiebureau, maar wat wij doen is het aanjagen van initiatieven van Een Goei Leven die volgens onze maatstaven faciliteerbaar zijn.
Marco van Andel (links) en Marco Rose: “Gemeenschapszin versterken.”
Gemeenschapszin
In zijn tweejarenbegroting, van januari 2020, geeft Een Goei Leven aan ‘zoveel mogelijk op te willen trekken met onder andere de vijf gemeenten uit het Land van Cuijk, Platform Mooi Maasvallei, de Industriële Kring, de Vastgoedsociëteit en alle dorps- en wijkraden van de 32 dorpen en de ene stad in het Land van Cuijk’. Marco van Andel: “Op het gebied van wonen willen we activiteiten waardoor nieuwkomers en bewoners elkaar gaan zien, om zo de gemeenschapszin te versterken.
Thuiswerken wordt wellicht een blijverdje
We willen ook dorps- en wijkraden inspireren en adviseren over activiteiten die bij een andere dorps- of wijkraad succesvol zijn geweest. Om jongeren goed te betrekken gaan we meer van hen in onze geledingen actief mee laten draaien. Heb je initiatieven: meld ze aan bij ons!”
