Een patron met passie, culinaire duizendpoot met een kleine 45 jaar ervaring in tophoreca. Allround cuisinier die al achtentwintig jaar bij tijd en wijle kookt voor het koninklijk huis. Winnaar van de Culinary World Cup in 1994 en 1998. Foodstylist, bedenker van nieuwe horecaconcepten. Is sinds enkele jaren bezig een nieuwe generatie klaar te stomen voor een duurzame toekomst in voeding. “Het is geen sociaal ondernemen, maar idealistisch ondernemen. Het heeft me jaren én geld gekost, maar ik vind het ge-wel-dig om te doen. Wij investeren in kinderen, niet in stenen of gebouwen.”
Martien Bos is ambassadeur voor lekker eten. Logisch dat hij geniet van zijn werk. “Ik heb een fantastisch vak: geen dag is hetzelfde”, zei de Lindense kok ooit al. “Ik heb het genoegen te mogen koken voor mensen die het waarderen dat je op zoek gaat naar de allerbeste ingrediënten. Natuurlijk is het prettig om te werken in situaties waar geld een ondergeschikte rol speelt, maar kookkunst zoveel méér.”
De topkok kookte ontelbare keren bij mensen thuis. Een exclusief diner in eigen omgeving, als een onvergetelijke culinaire ervaring. Maar met catering en koken op locatie stopt hij per januari. “Ik zoek steeds wat anders, zie overal kansen in. Dat is altijd zo geweest. Ik heb verschrikkelijk mooie dingen mogen doen, van Den Bosch tot aan Venlo. Maar ik ben zestig en weer toe aan iets anders. Er mag dan een roze wolk om de horeca heen hangen, de realiteit is dat het gewoon keihard werken is. En nu wil ik me nóg meer gaan richten op het bewust maken van gezond eten bij kinderen.” Martien Bos gaat terug naar basis.
Ambassadeur
De Lindenaar is ambassadeur voor lekker eten: “Ik heb een gigantische database aan recepten, word regelmatig gebeld door horecabedrijven die niet meer weten hoe ze verder moeten. Horecaondernemers zijn doorgaans slecht in rekenen, hebben weinig idee van hoe je de prijs van een product moet opbouwen. En dan is er nog het concept; dat is maar een jaar of drie houdbaar. Daarna moet er vernieuwd worden, maar dat gebeurt zelden tot nooit.” Daar komt nog bij dat de Nederlander volgens Martien Bos ‘niet wil betalen’ voor goed eten. “Wij denken echt voor vijftien euro de man klaar te zijn. Gaan we zelfs nog een beetje trots op ook, als dat lukt. Bij een menu moet een ondernemer aan een omslag denken van een factor vierenhalf. Dat zou betekenen dat je dat gerecht voor drie euro inkoopt… Dat lukt je natuurlijk nooit. Daarom zijn de afgelopen jaren goeie restaurants gestopt, helaas ook in onze regio. De Nederlander krijgt wat dat betreft wat hij verdient… Dat is doodzonde.”
‘Structurele voedingseducatie’
En dus startte Martien Bos, inventief als hij is, een initiatief dat het tij moet keren. Daarbij besefte hij dat je de kiem voor ‘goed eten’ al jong moet leggen: het Smaakcentrum werd geboren. Hij die kookt voor koning en koningin, leert kinderen groente snijden… Op een positieve manier wordt de oorsprong van veelal slechte eetgewoonten aangepakt door kook-, tuin- en theorielessen te geven aan schoolkinderen. En door gezamenlijk een maaltijd te bereiden en samen te eten. In de dorpsaccommodatie van Linden verscheen in 2014 het eerste centrum. Het richt zicht vooral op kinderen van groep 7 en met 8 van alle basisscholen. “Die zijn zó slim, zuigen alles op. Je kunt ze nog zóveel leren…”
In De Weijer in Boxmeer werd later een tweede centrum geopend. In een veilige en gezonde omgeving wordt op de beide centra ‘les’ gegeven, tijdens de normale schooltijden op maandag, dinsdag, woensdag en donderdag. De accenten liggen op voedingseducatie, waarbij allerlei dimensies van positieve gezondheid aan bod komen. “Kinderen leren er dat er veel meer achter eten steekt dan ze denken.” In de keuken kunnen vijftien kinderen aan de slag, onder begeleiding van vier medewerkers. Ook Martien Bos zélf is er vaak bij. Tegelijkertijd krijgt een andere groep theorieles in een aangrenzende ruimte. Ook de groentebakken, op het oude schoolplein, worden bezocht en benut. “Vroeger had iedereen thuis een groentetuin, tegenwoordig moet er een sticker ‘biologisch’ op staan. Maar het is natuurlijk hetzelfde. Daar willen we kinderen weer vertrouwd mee maken. Ik wil dat ze weloverwogen keuzes kunnen maken. Structurele voedingseducatie, daar ga ik voor.”
Op naar 25 Smaakcentra…
Vorig jaar won het initiatief de Agrofoodpluim van de provincie Noord-Brabant. Volgens gedeputeerde Anne-Marie Spierings geeft Martien Bos ‘een nieuwe generatie een realistisch beeld van de agrofoodsector mee’. Dankzij ondertussen zo’n honderd vrijwilligers en steun vanuit het Land van Cuijkse bedrijfsleven en Rabobank en Jumbo zijn de smaaklessen voor de deelnemende scholen gratis, ook door onder andere de bijdrage van Optimus en Invitare. Een joint venture van Pantein en 65 huisartsen in het Land van Cuijk onderschrijft het initiatief, net zoals GGD Hart van Brabant, die wetenschappelijk onderbouwde ondersteuning levert. “Geen enkele vrijwilliger of bestuurslid ontvangt een vergoeding, we gaan uit van sociale draagkracht. Er komen zo’n 450 kinderen per jaar per locatie, er zijn er dus al meer dan duizend kinderen geweest.”
In Langenboom, bij het Mo’Ment, start vanaf dit schooljaar het derde centrum. En op de planning staat nummer vier: Norbertushof in Gennep, waar Martien Bos in het atrium een mobiele keuken wil inrichten. “De oudjes kunnen er dan mee-eten. Het summum van integratie. Daar ben ik zó enthousiast over…! Uiteindelijk wil ik naar 25 smaakcentra in heel Noordoost-Brabant. Je hebt geen idee hoeveel (instellings)keukens er nog leeg staan… Genoeg te doen, dus!”
